Wat zijn anaalklieren?

Honden en katten hebben twee anaalklieren. Deze zitten onder de staart, aan weerszijden van de anus. Anaalklieren zijn zakjes waarin een vloeibare substantie wordt aangemaakt, die met een buisje naar buiten toe wordt afgevoerd.

Wat is de functie van de anaalklieren?

Anaalklieren zijn bedoeld voor geurverspreiding. Katten laten hiermee als solitaire dieren boodschappen achter voor andere katten. Bij het poepen wordt een druppeltje vocht uit de anaalklieren “op de ontlasting gelegd”. Bij extreme angst kan het zijn dat een kat spontaan zijn anaalklieren leegt.

Verstopte of ontstoken anaalklieren

Anaalklieren kunnen verstoppen of ontstoken raken. In augustus 2018 was katje Chloe van Marieke steeds aan het sleetjerijden. Daarbij drukt een kat (of hond) het achterste naar beneden, de achterpoten steken ze recht vooruit en ze slepen zichzelf met hun voorpoten over de grond. Door het schuren van de ondergrond proberen ze zo de jeuk aan hun anus te verlichten. Je kunt bij klachten ook zien dat een hond of kat veel gaat likken aan de anus, of gaat krabben in de buurt van de anus (voor zover dat lukt) of aan de onderrug gaat krabben.

Hoe hoort anaalkliervloeistof eruit te zien?

Normaal gesproken is de vloeistof in de anaalklieren bruin en vloeibaar, een beetje olie-achtig. Toen Marieke met Chloe naar de dierenarts ging, waren de anaalzakken vol en de vloeistof was zó dik dat die er niet vanzelf meer uit kon. De dierenarts heeft de anaalklieren uitgeknepen en dit is voor een kat ontzettend pijnlijk.

Als een hond of kat een ontsteking heeft aan de anaalklieren dan kan de vloeistof niet alleen (te) dik, maar ook pusachtig of bloederig zijn. De geur is dan vaak erg onaangenaam. Bij Chloe was dit niet het geval, het was geurloos.

Abcesvorming is ook mogelijk en een abces kan ook spontaan openspringen. Dit is natuurlijk extreem pijnlijk in zo’n gevoelig gebied, dus het is wel belangrijk dit te voorkómen.

Het legen van de anaalzakjes is voor een dier een opluchting, maar helaas is het maar een tijdelijke oplossing. Iedere dag wordt er weer nieuwe vloeistof aangemaakt en het is de bedoeling dat een hond en kat de anaalklieren bij iedere poepbeurt leegt. Het uitknijpen veroorzaakt altijd enige mate van irritatie en een goede dierenarts zal hier dan ook terughoudend mee zijn. De dierenarts van Marieke was dat ook en beoordeelde bij ieder bezoek of het écht nodig was de anaalklieren te legen en dat was zeker niet altijd nodig!

Wat moet je doen als je kat anaalklierproblemen heeft?

Het kan natuurlijk allerlei oorzaken hebben dat een kat anaalklierproblemen heeft. In de literatuur is er heel weinig over te vinden bij katten, het komt veel vaker voor bij honden en dat is uitvoerig beschreven. Dierenartsen hebben ook veel meer ervaring met anaalklierproblemen bij honden dan bij katten.

Bij anaalklierproblemen en zeker als er geen ontsteking is van de anaalklieren, kun je gaan denken aan een voedselallergie, IBD, megacolon of kanker van de anaalklieren.

Wat moet je doen als je hond of kat anaalklierproblemen heeft? Hoe kun je problemen voorkómen en behandelen?

Psylliumvezels

Psylliumvezels kunnen worden gebruikt om de ontlasting van katten volumineuzer te maken. Bij te zachte ontlasting heeft het een bindende functie. Het is belangrijk om je kat er voldoende bij te laten drinken omdat ze anders buikkramp kunnen krijgen. Marieke heeft dit lange tijd bij Chloe door het voer gedaan. Chloe vond het niet erg lekker en at het met tegenzin. Helaas hielp het niet tegen het sleetjerijden.

Voeding

Vezelrijke voeding kan bijdragen aan het “gezond” houden van de anaalklieren. Door de vezels wordt de ontlasting wat harder en daardoor komt de anaalkliervloeistof bij het poepen makkelijker naar buiten. Om die reden is Marieke Royal Canin Fibre-brokken gaan proberen voor Chloe. Bij haar andere katten die problemen hadden met de ontlasting, had ze daar in het verleden erg goede resultaten mee behaald. Maar bij Chloe werd de ontlasting er juist slap van! Heel erg vreemd, vond ook de dierenarts. Marieke is weer teruggegaan naar kwaliteitsbrokken. Op deze brokken was en bleef de ontlasting van Chloe perfect qua structuur en stevigheid.

Sommige brokvoeding bevat groene thee-extract. Als de ontlasting te slap is, dan heeft groene thee-extract een goed effect op de ontlasting.

Glandex

Dierenarts Kelly van Amersfort van Huidadvies voor Dieren raadde Marieke aan om Glandex te proberen, een supplement dat eigenlijk alleen voor honden wordt gebruikt. Op de verpakking staat ook dat het alleen geschikt is voor honden. Marieke was bezorgd dat er misschien stoffen in zaten die schadelijk zijn voor katten en nam contact op met de fabrikant. Dat is gelukkig niet zo, maar ideaal voor katten is het niet. En helaas, wat de fabrikant al voorspelde: Chloe lustte ze niet. Een dure uitgave, bijna 20 euro voor een zakje…Marieke heeft het aan een “bevriende hond” met anaalklierproblemen gedoneerd.

Reactie van de fabrikant over het gebruik van Glandex bij katten:

“Hello Marieke! Glandex Soft Chews can work for cats. The only reason that they are not ideal is because they are higher in Sugar/Carbohydrates and also a palatability standpoint as cats are very finicky eaters.”

Operatie

Als de anaalklieren blijven ontsteken, wordt er bij honden soms voor gekozen om de anaalklieren operatief te verwijderen. Deze ingreep brengt een risico met zich mee, omdat de anaalklieren vlakbij de kringspier van de anus zitten. Als het mis gaat, kan een hond incontinent raken. Ook is de operatie niet goedkoop, het is minuscuul vakwerk waar veel tijd in gaat zitten. Bij katten wordt dit eigenlijk nauwelijks gedaan. Ook bij Chloe was een operatie niet aan de orde, want haar anaalklieren zijn nooit ontstoken geweest. Daarnaast zijn ze bij een kat nóg kleiner dan bij een hond en dit zou echt een kostbare operatie worden. Het grootste probleem is dat er geen garantie is dat Chloe zou stoppen met sleetjerijden en dat is nu juist wat het probleem was bij haar…

Wat was het probleem bij Chloe?

Zoals gezegd kreeg Chloe op haar 11e jaar, in augustus 2018, last van haar anaalklieren. Ze ging steeds sleetjerijden. Als eerste heeft Marieke haar grondig ontwormd met een kuur Milbemax. Dat hielp helaas niet, dus dan kun je ervan uitgaan dat ze geen wormen heeft of dat dat niet de oorzaak is. Marieke ging naar haar dierenarts en daar bleek dat de anaalkliervloeistof zó dik was, dat het niet vanzelf kon worden ontlast. De dierenarts heeft de anaalklieren uitgeknepen en dit deed Chloe natuurlijk ontzettend veel pijn. We hoopten dat het probleem hiermee was opgelost, maar helaas.

Steeds complexer

In het jaar erna is Marieke nog heel vaak naar de dierenarts geweest en de samenloop van omstandigheden werd steeds complexer. De anaalklieren zijn nog een paar keer uitgeknepen toen daar aanleiding voor was, maar de vloeistof was dun genoeg. Door het (tientallen keren per dag) sleetjerijden kreeg Chloe herhaaldelijk een bacteriële blaasontsteking en vaginitis. Blaasontsteking komt bij katten veel voor, maar de bacteriële variant wordt bij katten weinig gezien. In dit geval is het wel logisch dat Chloe dit kreeg: door het schuren op de grond kwamen er via haar vulva vieze bacteriën in haar lichaam, die zorgden voor herhaaldelijke ontstekingen met pus-uitvloeiing uit de vulva. Chloe kreeg in dit jaar meerdere antibioticakuren, maar de laatste had in het geheel geen effect meer.

Ten einde raad

Een jaar lang waren we aan het tobben geweest met voer, medicatie, supplementen, dierenartsbezoeken en niets was een oplossing voor het sleetjerijden en de gevolgen daarvan.

Na een zwaar jaar voor angstig katje Chloe, dat altijd alleen onder invloed van kalmerende middelen de dierenarts kan bezoeken, veel dierenartskosten voor haar vrouwtje Marieke (gelukkig is Chloe verzekerd bij Reaal en krijgt Marieke achteraf een deel van de dierenartsrekeningen terug!) en vooral veel emotionele stress voor ons beiden, hakten we in augustus 2019 de knoop door.

Chloe was al weken niet gelukkig, zat slecht in haar vel en was niet zichzelf. Ze was inmiddels doorlopend aan het sleetjerijden, had last van de pus die uit haar vulva kwam dat met antibioticakuren en supplementen voor de blaas niet over ging. Marieke was ten einde raad. Het zou dierwaardiger zijn om Chloe te laten inslapen, jeuk is tenslotte erger dan pijn en Chloe was duidelijk niet meer gelukkig met haar leven zo. Nogmaals besprak Marieke alle opties (die er niet waren…) met de dierenarts. Zij stonden volkomen achter de beslissing kom Chloe te laten gaan, er was niets meer wat we nog konden doen na alles wat we al hadden geprobeerd.

Chloe’s redding: een Facebookpost van Huidadvies voor Dieren

In de week dat Marieke een afspraak zou maken met de dierenarts om Chloe te laten inslapen, trof ze op Facebook een posting aan van dierenarts Kelly van Huidadvies voor Dieren.

Huidadvies voor Dieren op Facebook, 5 augustus 2019

“Vandaag zag ik een leuke Shih Tzu kruising op de praktijk. Hij kwam voor vaccinatie maar er waren wel een paar dingetjes waar hij last van had.

De grootste klacht is dat hij last heeft van zweetvoeten! Hij loopt hier al een tijd mee maar de eigenaren hebben nog geen oplossing gevonden.

Anderhalf jaar geleden heb ik de hond al meerdere malen gezien vanwege oorontsteking en anaalklierproblemen.

De zweetvoetjes zijn er later bij gekomen.

Ik zie direct een verband en heb al eerder gesproken over een onderliggende allergie. De anaalklieren worden namelijk regelmatig geleegd maar zijn nooit ontstoken of overvol.

De hond heeft eigenlijk helemaal geen last van de anaalklieren. Hij likt aan z’n bips en schuurt over de grond omdat hij jeuk heeft. Iets wat we zeer regelmatig bij honden met allergieën zien.

Veel eigenaren willen niet horen dat hun hond een allergie kan hebben. In de praktijk zien we dan ook vaak dat alle problemen als losstaande klachten behandeld worden. Last van de oren → een zalfje, last van de anaalklieren → uitdrukken, likken aan de poten → het is gewenning of hij heeft stress …

Dat is natuurlijk zonde maar helaas kan ik eigenaren niet dwingen om naar me te luisteren 🙂

Maar wat doen we nu aan de zweetvoetjes?

Een klamme huid, zweetvoetjes en onaangename geurtjes of stank i.c.m. likken aan de poten zou heel goed door een gisteninfectie veroorzaakt kunnen worden.

Om de diagnose te stellen kan de dierenarts een plakbandmonster afnemen en met een speciale kleuring onder de microscoop nakijken.

Als het vermoeden bevestigd wordt dan kan de dierenarts gericht behandelen.

Bij deze patiënt heb ik de Yeastosol spray van Remedy+ geadviseerd. Er zijn daarnaast ook shampoos en een mousse verkrijgbaar die snel en veilig de overgroei aan gisten tegengaan.

Binnenkort is de spray ook via mijn website verkrijgbaar. Wil je meer informatie of een flacon bestellen, stuur dan een mailtje naar info@huidadviesvoordieren.nl of stuur een berichtje via Messenger “

Dat deed Marieke dus meteen! Messenger én mailen en de maandag erna meteen bellen! Gold dit ook voor katten? Kon er sprake zijn van een niet-herkende allergie bij Chloe? Kelly dook meteen in de literatuur maar er is erg weinig bekend over anaalklierproblemen bij katten. Ook Kelly was geen voorstander van het operatief verwijderen van de anaalklieren bij Chloe.

Corticosteroïden

Garanties zijn er niet, maar Marieke wilde toch graag proberen of corticosteroïden bij Chloe een oplossing zouden zijn. We hadden niets meer te verliezen! Chloe kreeg een injectie met Moderin, een middel dat twee weken werkt. Als dit goed resultaat zou geven, dan zou Chloe op advies van Kelly overgaan op Dexamethason-tabletten.

Dierenartsen versterken elkaar

Marieke’s dierenarts was blij met de adviezen van Kelly en Marieke is ontzettend blij dat deze dierenartsen elkaar versterken. 🙂

Bij het bezoek vond Marieke het lastig om het ter sprake te brengen, want ze is al lange tijd ontzettend tevreden over haar dierenarts, zowel met haar eigen katten als met de opvangkatten die ze gehad heeft. Toch wilde ze er even over praten, want het deed haar erg veel pijn dat Chloe al ingepland stond om ingeslapen te worden en dat er nu toch misschien nog iets aan te doen was… Marieke vroeg waarom er niet eerder een corticosteroïd is gegeven tegen de jeuk. De dierenarts zei dat bekend is dat Prednison een bacteriële ontsteking kán verergeren. Dan zou Chloe nog verder van huis zijn natuurlijk. Ook zei ze dat dit soort informatie pas recent bij hen bekend is. Ze hebben weinig ervaring met anaalklierproblemen bij katten, zoals de meeste dierenartsen. Met honden wel, maar de link met een mogelijke allergie is pas recent tot deze praktijk doorgedrongen. De dierenarts zei ook: wij leren hier weer van. Dat is hartstikke mooi, hopelijk hebben volgende patiënten iets aan de unieke problemen van Chloe. 🙂 Dat is ook de reden dat ik dit lange artikel schrijf, om mijn ervaringen met jullie te delen. Want als jij ook een van de weinige katten hebt die anaalklierproblemen heeft, dan zou hier misschien een oplossing voor jou in dit bericht kunnen staan!

De dierenarts en Marieke vroegen zich ook af of het sleetjerijden bij Chloe na een jaar ook een “gewoontedingetje” geworden zou kunnen zijn. Dat ze dit gedrag bij het minste of geringste ongemak al ging vertonen of dat ze bijv. endorfinen aanmaakt door het schuren over de grond, zoals bijvoorbeeld ook gebeurt bij katten die zich overmatig wassen. Het wordt dan een soort “verslaving”. Dat zijn dingen waar we waarschijnlijk nooit antwoord op zullen krijgen.

De drol is stevig genoeg

Ook bij dit dierenartsbezoek poepte en plaste Chloe zich (ondanks de kalmeringsmiddelen die ze van tevoren krijgt!) weer helemaal leeg. 🙁 Maar in dit geval was dat wel fijn om de structuur van de ontlasting te bekijken. Aan de drol zou het niet moeten liggen, die was stevig genoeg om de anaalklieren te legen.

Moderin en Dexamethason

Op 7 augustus 2019 kreeg Chloe een injectie Moderin en wat ging ze vooruit! Het sleetjerijden werd met de dag minder. Ze “praatte” weer gezellig met Marieke, vroeg weer om eten (honger is ook wel een bijwerking van het middel!) en ze voelde zich duidelijk beter!

Na een geslaagde test van 2 weken ging Chloe op 21 augustus over op Dexamethason-pillen. Het is kinderlijk eenvoudig om pillen aan Chloe te geven. Na alles wat we hebben geprobeerd gaat dit het makkelijkst met Easypill, die vindt ze het lekkerst. Voordat Chloe haar eten krijgt, biedt Marieke haar de pillen aan, verstopt in Easypill, en met wat blije aanmoediging eet ze het zonder problemen op (zoek je zelf tips om zonder gevecht bij je kat pillen erin te krijgen? Klik dan hier). Opmerking van dierenarts Kelly: bij katten heeft het de voorkeur om corticosteroïden ‘s avonds rond 22.00 uur te geven. Zie ook de bijsluiter.

Om te beginnen kreeg Chloe 2 pillen per dag, en iedere week bouwen we de pillen af met een halve tablet. Zo proberen we op de laagst mogelijke dosering uit te komen want het is een pittig middel dat bijwerkingen heeft. Chloe drinkt en plast enorm veel en heeft voortdurende honger. Ze was altijd al te dik en dat is natuurlijk niet goed en zeker niet als ze nog meer aankomt. Daarnaast geeft dit middel een verhoogde kans op diabetes.

Hoe gaat het nu met Chloe?

Op 8 september 2019 krijgt Chloe nog 1 tablet Dexamethason per dag. Dit blijven we afbouwen tot we op een halve tablet per dag zitten en dan kijken we hoe het gaat. Het hele proces van een jaar lang met iedere keer hoop dat een volgend supplement, andere voeding, medicatie en dierenartsbezoeken de oplossing zouden zijn, tot de knoop doorhakken om haar te laten gaan en vervolgens de laatste hoop door het inzetten van dit middel…het heeft erin gehakt. Na een paar angstige weken mogen zien dat Chloe weer zichzelf is en weer gelukkig is, in het begin durfde Marieke het niet te geloven dat Chloe echt in orde was!

De dankbaarheid voor de samenspraak van de dierenartsen én hun inzet voor Chloe overheerst. Marieke is blij dat Chloe nog een tijdje mee mag! ♥

In memoriam: Chloe o’Brian

De dankbaarheid overheerst dat Chloe nog een tijdje probleemloos en zonder jeuk heeft mogen genieten van de zon in haar geliefde tuin. Op 4 oktober 2019 is ze helaas ingeslapen na de gevolgen van alles wat ze heeft meegemaakt. Hoe het verder verlopen is kun je hier lezen.

Meer weten?

Wil je meer weten over dit onderwerp? Heb jij ook een kat met anaalklierproblemen? Neem dan ook contact op met Huidadvies voor Dieren, voor advies op maat voor jouw kat. Of vraag of jouw eigen dierenarts contact opneemt met een dermatoloog voor dieren, over mogelijke oorzaken en oplossingen voor anaalklierproblemen bij jouw kat. Dit artikel is geschreven in september 2019 en de medische ontwikkelingen staan natuurlijk niet stil. Raadpleeg voor actuele informatie en medicatie dan ook altijd een dierenarts of dermatoloog!

Met dank aan

Met ontzettend veel dank aan:

• mijn eigen dierenartsen en de paraveterinairen van Dier & Arts in Boxmeer
• dierenarts Kelly van Amersfort van Huidadvies voor Dieren
• de goede informatie over anaalklieren op de website van Bichon Frisé